• Facebook
  • Newsletter
  • Kanał RSS
  • EN
  • Zmiana wielkości czcionki
  • Zmiana kontrastu
  • Drukuj
Formularz wyszukiwania
  • Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy w Babicach
  • ePUAP

Gmina Babice

– nazywana kulturalnym zagłębiem i zielonymi płucami powiatu chrzanowskiego. Jej walory przyrodniczo-krajobrazowe, liczne imprezy plenerowe, ciekawe zabytki, bogata infrastruktura sportowa i rekreacyjna, a także bliskość Krakowa i Katowic oraz ośrodków turystycznych takich jak: Oświęcim, Zator i Wadowice sprawiają, że jest doskonałym miejscem zarówno do zamieszkania, zainwestowania, jak i na weekendowy relaks. To tu miłośnicy aktywnego wypoczynku znajdą wiele możliwości spędzania wolnego czasu przemierzając doskonale przygotowaną sieć tras rowerowych oraz pieszych. Posiada bardzo korzystną lokalizację. Gmina położona jest w równej odległości od dużych aglomeracji miejskich Krakowa (ok. 38 km) i Katowic (ok. 40 km), a także blisko Zatora (ok. 8,5 km), Oświęcimia (ok. 22 km) i Wadowic (27 km), co sprzyja szczególnie wypoczynkowi weekendowemu. Posiada dobre połączenie komunikacyjne z autostradą A4. Przez teren gminy przebiegają dwie bardzo ważne drogi wojewódzkie: nr 780 relacji Kraków – Chełm Śląski i nr 781 relacji Chrzanów – Łękawica.
W jej skład wchodzi 7 sołectw: Babice, Jankowice, Mętków, Olszyny, Rozkochów, Wygiełzów i Zagórze, na terenie których każdy znajdzie wiele atrakcyjnych i wartych odwiedzenia miejsc.

Widok na wieżę Zamku Lipowiec i panorama Wygiełzowa. Fot. S. Urbaniak

Widok na wieżę Zamku Lipowiec i panorama Wygiełzowa. Fot. S. Urbaniak

RYS  HISTORYCZNY

Nazwa Babice prawdopodobnie ma związek ze Starosłowiańską nazwą terenu oddalonego od siedzib ludzkich związanego z kultem pogańskim.Najstarsze ślady osadnictwa na tym terenie pochodzą z XII wieku. Przez stulecia jednak ówczesna wieś Babice pozostawała w cieniu potężnego Zamku Lipowiec należącego do biskupów krakowskich. Prawdopodobnie w roku 1240 Babice wraz z okolicznymi wsiami, Klemens z Ruszczy darował klasztorowi PP Benedyktynek w Staniątkach. Biskup Krakowski Jan Prandota nabył Babice wraz z Lipowcem, Jankowicami i Zagórzem od klasztoru w zamian za Lędziny. Wieś Babice pozostawała do rozbiorów w posiadaniu Biskupa Krakowskiego. Pod koniec wieku XIX właścicielką Babic  wraz z Lipowcem i Wygiełzowem była Antonina Łącka, a po niej hr. Gwidon Henkel-Donnersmark.

SPORT I REKREACJA

Liczne ciekawe miejsca i bogata infrastruktura sprzyjają rekreacji i aktywności fizycznej. Pasjonaci biegania, Nordic Walking oraz turystyki rowerowej znajdą tutaj doskonale przygotowane trasy biegowe, ścieżki rowerowe i spacerowe nie wymagające znacznego przygotowania kondycyjnego. 

Ośrodek Rekreacyjno-Sportowy Włosień. Fot. B. Oravecz

Ośrodek Rekreacyjno-Sportowy Włosień. Fot. B. Oravecz.

Przez teren gminy Babice biegną następujące szlaki:

Rowerowe:
a. „Pętla Babicka” - szlak niebieski, liczący 29,6 km,
b. „Dwa Zamczyska” - szlak czarny Lipowiec – Rudno o łącznej długości ok. 20 km 
c. Greenways - szlak zielony, liczący 34,5 km,
d. Greenways - szlak niebieski, liczący 11 km,
e. Wiślana Trasa Rowerowa - biegnąca na odcinku ok. 15 km przez gminę Babice, obecnie prowadząca z Brzeszcz przez Oświęcim do gminy Babice: od Mętkowa, przez Jankowice do Rozkochowa,
f. EuroVelo R4 - trasa mająca 4000 kilometrów łącząca bretońskie Roscoff z ukraińskim Kijowem,
g. Trasy rowerowe Skansen (ok. 8,7 km) i Grodzisko (ok. 8,8 km) - szlak czerwony, przebiegające obok najważniejszych atrakcji turystycznych Gminy, łączące się z innymi szlakami m.in. z WTR.

 

Widok na Wiślaną Trasę Rowerową na odcinku Rozkochów - Jankowice. Fot. R. Niebieszczański

Widok na Wiślaną Trasę Rowerową na odcinku Rozkochów - Jankowice. Fot. R. Niebieszczański

Pieszo-rowerowy:
biegnący przez Mętków, gdzie znajduje się Kościół p.w. Matki Bożej Częstochowskiej w Mętkowie, leżący na Międzynarodowej Trasie Pielgrzymkowej Szlaku Maryjnego Częstochowa - Mariazell, łączącego wszystkie sanktuaria maryjne od Częstochowy przez powiat chrzanowski, po Levocę na Słowacji oraz Mariazell w Austrii.

Piesze:
a. „Dolinki Jurajskie im. JP II” - szlak żółty, trasa Zamek Tęczyn – Rudno - Grojec – Alwernia – Regulice – Zamek Lipowiec – Rezerwat Bukowica – Chrzanów, liczący 32,4 km
b. „Lipowiecki” - szlak zielony: Zamek Lipowiec – Wygiełzów – rezerwat Bukowica, liczący 5,9 km
c. ścieżka edukacyjno – rekreacyjna „Tajemnice Góry Grodzisko”, mająca swój początek w Wygiełzowie o długości 2,3 km.
Aktywności fizycznej sprzyjają siłownie zewnętrzne zlokalizowane w każdej miejscowości tej Gminy. 
Relaks przy wędce zapewniają utworzony ośrodek wędkarski w Rozkochowie na bazie stawu Ostrówek oraz Starorzecza Wisły poszerzonego o pożwirowe wyrobisko, jak również stawy rybne Błaszkowiec, łowisko w Zagórzu oraz Ośrodek Rekreacyjny „Włosień”.

Ścieżka edukacyjno – rekreacyjna „Tajemnice Góry Grodzisko”. Punkt widokowy.

Ścieżka edukacyjno – rekreacyjna „Tajemnice Góry Grodzisko”. Punkt widokowy.

W obrębie Gminy Babice wyróżniamy cenne przyrodniczo obszary Rudniańskiego Parku Krajobrazowego, Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego, będących fragmentem Jurajskich Parków Krajobrazowych i Obszar Natura 2000 Dolina Dolnej Skawy. Ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze na terenie Gminy zostały utworzone dwa rezerwaty przyrody: Lipowiec i Bukowica. Zostały one ustanowione w celu zachowania naturalnego fragmentu buczyny karpackiej.

Rezerwat Bukowica jest krajobrazowo - leśnym rezerwatem przyrody, położonym na terenie Nadleśnictwa Chrzanów w gminie Babice, w granicach Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. Objęta ochroną Bukowica (361 m n. p. m.) stanowi fragment Garbu Tenczyńskiego. Rezerwat o powierzchni 22,76 ha ustanowiono w 1987 r. w celu ochrony naturalnej buczyny karpackiej oraz mającej kilkanaście metrów długości wychodni wapienia triasowego. Znajdują się tutaj nieczynne kamieniołomy oraz malownicze głazowisko. W terenie wyraźnie widoczna jest granica pomiędzy buczyną, a otaczającym rezerwat borem sosnowym. Atrakcją rezerwatu jest mająca długość kilkunastu metrów wychodnia - ściana skalna z triasowych wapieni. W wychodniach skalnych zobaczyć można liczne otwory niewielkich jaskiń. Drzewostany bukowe osiągają tu ponad 170 lat i ponad 31 m wysokości. W rezerwacie występują również jawory, modrzewie i sosny w wieku ok. 100 lat. W rezerwacie Bukowica potwierdzono istnienie 171 gatunków roślin naczyniowych, z których - 13 gatunków objętych jest całkowitą ochroną, w tym 6 gatunków storczyków. Można tu znaleźć takie rośliny chronione, jak: lilia złotogłów, kruszczyk szerokolistny, widłak jałowcowaty, śnieżyczka przebiśnieg, gnieźnik leśny.
Do ciekawostek przyrodniczych w tym rezerwacie można zaliczyć rzadko spotykane kwitnące okazy bluszczu pospolitego, które wspinają się po sosnach na wysokość 5 - 10 m. Buczyna na Bukowicy posiada również dość bogatą florę mchów i wątrobowców.

Wychodnia skalna w Rezerwacie Bukowica. Fot. R. Matyskiel

Wychodnia skalna w Rezerwacie Bukowica. Fot. R. Matyskiel

Rezerwat Lipowiec - o powierzchni 10,80 ha, powołany Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 25 listopada 1959 r. w celu zachowania naturalnego fragmentu buczyny karpackiej rosnącej na Garbie Tenczyńskim Wyżyny Krakowskiej. Na jego terenie znajdują się doskonale zachowane ruiny zamku Lipowiec. Jednym z najcenniejszych przedstawicieli flory rezerwatu Lipowiec jest kruszczyk drobnolistny zagrożony wyginięciem. W okresie międzywojennym, w 1926 r. profesor Pawłowski odkrył tutaj stanowisko tego bardzo rzadkiego gatunku storczyka. Rezerwat Lipowiec był pierwszym i przez długi okres jedynym znanym stanowiskiem tej rośliny w naszym kraju. Dla ochrony tej rośliny już w 1933 r. utworzono obszar chroniony, a w 1959 r. na wzgórzu lipowieckim utworzono rezerwat. Południową stronę wzgórza rezerwatu porastają buczyny ciepłolubne, a północną buczyny karpackie. Lasy bukowe występujące w rezerwacie przyrody Lipowiec, przez mieszkańców gminy nazywane Czarnym Lasem, liczą od 120 do 160 lat. Występują tu również takie gatunki drzew, jak: sosna, grab i bez czarny, a w runie aż 24 chronione gatunki roślin naczyniowych oraz 11 gatunków mchów. W rezerwacie występują populacje gatunków zwierząt chronionych, co najmniej 36 gatunków. W rezerwacie Lipowiec występują m.in.: nerecznica szerokolistna, żywiec gruczołowaty, przetacznik ożankowy, wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity, lilia złotogłów, orlik pospolity, żywiec cebulkowy, pajęcznica gałęzista, czerniec gronkowy, miodownik melisowaty, obuwik pospolity, żłobik koralowy, buławnik czerwony, buławnik mieczolistny i buławnik wielkokwiatowy.

Rezerwat Lipowiec. Fot. T. Walczyk.

Rezerwat Lipowiec. Fot. T. Walczyk.

Lasy - naturalne bogactwo Gminy. Zajmują ok. 40% jej powierzchni i stanowią doskonałe miejsce do wspólnych spacerów, grzybobrania, czy relaksu na łonie natury.

Las Mętkowski, to ciekawe przyrodniczo miejsce, charakteryzujące się wyjątkowością, bajecznością i tajemniczością ekosystemu, położone poniżej Garbu Tenczyńskiego w kierunku zlewni Wisły. Pasmo leśne na glebach lessowych i piaskach rzeczno-lodowcowych, mało doceniane i poznane przez mieszkańców gminy jest miejscem wycieczek pieszych i rowerowych, głównie wzdłuż drogi prowadzącej z Mętkowa do Babic.

Las Mętkowski. Fot. R. Matyskiel.

Las Mętkowski. Fot. R. Matyskiel. 

Powierzchnia leśna zalesiona i niezalesiona z gruntami pod uprawę i łąkami stanowi 1911 hektarów. Stanowi to 35% obszaru gminy. Dominują siedliska borowe z przewagą gatunków iglastych - 71%, reszta to lasy liściaste. Udział gatunków lasotwórczych: sosna - 74%, brzoza - 15%, buk - 5%, dąb- 2,5%, olsza - 2,5%, klon, wiąż, lipa, jesion, grab, akacja, osika, topola, wierzba to ok. 1 %.

Szare Bagno - rzadko odwiedzany las gminy Babice, trudno dostępny, „przeorany” licznymi potokami, ciekami, rowami. Liczne spiętrzenia wody tamami bobrowymi, bagna, grzęzawiska, trzęsawiska, zapadliska czynią ten teren trudno dostępny dla grzybiarzy, wycieczkowiczów i turystów. Występują tu dwa typy lasu: wilgotny i łęgowy. Ciekawymi, a nieodkrytymi miejscami na wspólne wędrówki są zapadliska pokopalniane, torfowiska, obszary źródliskowe na granicy Szarego Bagna i rejonów Przyborowe, Osetne, Spyrowe, Grabina, Zakarczenica, Stawy Mętków. Powstają tu nowe siedliska dla rzadkich ptaków jak wodnik, kropiatka, bąk (PCK), sieweczka rzeczna, kokoszka wodna, bekas kszyk, żuraw.

Szare Bagno. Fot. R. Matyskiel.

Szare Bagno. Fot. R. Matyskiel.

Atrakcyjnym ornitologiczno terenem gminy Babice są stawy rybne i jeziora między Rozkochowem i Jankowicami oraz starorzecze Wisły. To obszar częściowo włączony do Obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Skawy. Występuje tu co najmniej 17 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Dolina jest jedną z najważniejszych w Polsce ostoi ślepowrona (PCK) i bączka (PCK). Teren ten ma również duże lokalne znaczenie dla lęgowej rybitwy białowąsej (PCK) i rzecznej, których lęgi są bardzo nieregularne. Występują tu znaczące w skali Polski populacje lęgowe takich ptaków, jak np.: gęś gęgawa, sieweczka rzeczna, mewa białogłowa. Staw Błaszkowiec w Rozkochowie to miejsce bytowania kaczek krzyżówki, płaskonosej, głowienki, cyranki, cyraneczki, czernicy, płaskonosej. To miejsce żerowania czapli białej i siwej. Jeziora Długie, Okrągłe, Staw Ostrówek - są miejscem lęgowym mewy śmieszki, rybitwy rzecznej, łabędzia niemego.

Obszar Natura 2000 Dolina Dolnej Skawy w Rozkochowie. Fot. R. Matyskiel.

Obszar Natura 2000 Dolina Dolnej Skawy w Rozkochowie. Fot. R. Matyskiel. 

KULTURA I ZABYTKI
Gmina Babice to również zagłębie imprez kulturalnych powiatu chrzanowskiego, realizowanych m.in. na terenie zamku Lipowiec oraz skansenu w Wygiełzowie, skierowanych do szerokiej rzeszy odbiorców. Jedną z największych imprez plenerowych jest „Ziemniaczysko” organizowane przez LGD „Partnerstwo na Jurze” w pierwszą niedzielę września. Impreza stanowi festiwal kultury, tradycji, smaków, rzemiosła i zasobów Małopolski Zachodniej pod marką produktu turystycznego „Chrzanolandia”. Tradycją tego wydarzenia jest degustacja ziemniaków po cabańsku, na terenie gminy Babice nazywanych prażonymi, przygotowywanymi przez lokalne koła gospodyń wiejskich. Imprezie towarzyszą również występy znanych kabaretów i zespołów muzycznych. Miłośnicy tradycji i regionalnej kuchni znajdą coś dla siebie w trakcie: corocznych Dożynek Gminnych, czy tradycyjnych „Wianków”. W klimacie magii i czarów traktowanych z „przymrużeniem oka” odbywa się impreza przeznaczona dla całych rodzin - Zlot Wiedźm i Czarownic. Imprezie towarzyszy kiermasz, który stanowi spotkanie artystów i rękodzielników z Małopolski i Śląska, prezentujących i sprzedających swoje wyroby, połączony z warsztatami dla dzieci i dorosłych.

Zlot Wiedźm i Czarownic na Zamku Lipowiec. Fot. GOKiS Babice

Zlot Wiedźm i Czarownic na Zamku Lipowiec. Fot. GOKiS Babice

MUZEUM - NADWIŚLAŃSKI PARK ETNOGRAFICZNY W WYGIEŁZOWIE I ZAMEK LIPOWIEC

Wszystkich chcących poznać życie i zwyczaje panujące w XVIII i XIX w. zapraszamy do Muzeum - Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec, powstałego w 1968 r. w celu zgromadzenia, zachowania i udostępniania zwiedzającym przykładów budownictwa drewnianego charakterystycznego dla Małopolski Zachodniej. W domach krytych słomą lub gontem zobaczyć możemy warunki w jakich toczyło się życie i praca ludności XVIII i XIX wieku. Wśród obiektów do zwiedzania znajdują się tutaj m.in. zagroda wiejska, obejmująca dom mieszkalny połączony z oborą, stajnią, stodołą i spichlerzem, chałupa sołtysa, kuźnia, olejarnia, karczma z Minogi. Jednym z najciekawszych obiektów znajdujących się na terenie Skansenu jest kościółek przeniesiony z Ryczowa, pochodzący z XVII wieku i drewniana dzwonnica z Nowej Góry z 1778 r. 

Koścół z Ryczowa na terenie skansenu w Wygiełzowie. Fot. S. Urbaniak

Koścół z Ryczowa na terenie skansenu w Wygiełzowie. Fot. S. Urbaniak

Znakomitym dopełnieniem ówczesnego wyglądu wsi i miasteczek jest zrekonstruowany drewniany dwór z Drogini, wzniesiony przez Adama Jordana ok. 1730 r.

Dwór z Drogini. Fot. S. Urbaniak

Dwór z Drogini. Fot. S. Urbaniak

Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec, obok pracy naukowej i konserwatorskiej, zajmuje się popularyzacją kultury ludowej poprzez zróżnicowaną działalność animacyjną, do której należą m.in. lekcje i warsztaty muzealne.

Co roku na terenie skansenu odbywa się szereg ciekawych imprez, jak np. Odpust „Pod czerwoną jarzębiną”, Festiwal ETNOmania, Przegląd Zespołów Obrzędowych „Po krakowsku”, Konkurs Potraw Regionalnych „Przy chłopskim stole”, czy Noc w Muzeum.

"Ziemniaczysko" pod Lipowcem w Wygiełzowe. Fot. UG Babice

"Ziemniaczysko" pod Lipowcem w Wygiełzowe. Fot. UG Babice

ZAMEK LIPOWIEC:

Pasjonatów historii i nie tylko zainteresują doskonale zachowane, skrywające wiele ciekawych historii ruiny zamku Lipowiec. Wzniesiony pod koniec XIII w. na wysokim wapiennym wzgórzu, stanowi przykład średniowiecznego budownictwa obronnego. W dawnych czasach pełnił rolę więzienia, w którym przetrzymywano osoby podległe jurysdykcji duchownej na terenie diecezji krakowskiej. Obok duchownych odpowiadających za przekroczenia prawa kanoniczego więziono tu również propagatorów i zwolenników szerzącej się w Polsce reformacji. W 1526 r. uwięziono w Lipowcu Macieja z Ropczyc, a w 1550 r. Franciszka Stankara, profesora Akademii Krakowskiej, znanego reformatora religijnego, zwolennika Zwinglego, współautora wspaniałego przekładu Biblii zwanej Brzeską. Z najstarszego okresu pochodzi fragment przedbramia, studnia wykuta w litej skale, zapewniająca świeżą wodę pitną, niezbędną do przeżycia mieszkańcom zamku oraz okrągła kamienna wieża, która miała w owym czasie stanowić jednolity system obronny. Dzięki temu Lipowiec mógł spełniać rolę zamku granicznego i strażnicy kontrolującej stary trakt handlowy wiodący z Krakowa na Śląsk. W 1629 r. wybuchł groźny pożar, który zniszczył znaczną jego część. Ze względu na zły stan zabudowy zamek przestał być siedzibą biskupów, a rolę tę przejął dwór wybudowany u podnóża wzniesienia. W 1655 r. w czasie najazdu wojsk szwedzkich warownia nie zdołała obronić się przed nowoczesną armią, w wyniku czego rozpoczął się długi okres upadku. Dwa lata później Szwedzi ustąpili z Lipowca paląc warownię. Dopiero w XVIII w. przystąpiono do odbudowy zamku, przystosowując go na miejsce rekolekcji i dom poprawy dla księży. Na I piętrze, obok cel więziennych, umiejscowiono pokoje mieszkalne z przeznaczeniem dla duchownych odprawiających tu rekolekcje lub pokutę. Na II piętrze zamku znajdowały się już tylko apartamenty biskupie. W 1789 r. władze zaboru austriackiego przejęły dobra wraz z zamkiem na rzecz skarbu państwa, który z czasem przeszedł w ręce prywatnych właścicieli, popadając powoli w ruinę. W połowie lat pięćdziesiątych XX w. zamek Lipowiec został uznany za obiekt zabytkowy. Zabezpieczony w formie trwałej ruiny, został przystosowany do celów turystycznych. W chwili obecnej zamek jest częścią Muzeum – Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie, a jego kulturowo – krajobrazowe walory przyciągają znaczną liczbę turystów.

Widok na Zamek Lipowiec. Fot. S. Urbaniak

Widok na Zamek Lipowiec. Fot. S. Urbaniak

Widok z góry na Zamek Lipowiec. Fot. S. Urbaniak

Widok z góry na Zamek Lipowiec. Fot. S. Urbaniak

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY W BABICACH

Będąc na terenie gminy Babice nie można pominąć zabytków architektury sakralnej. Najbardziej znanym jest kościół parafialny w Babicach z bogato zdobionym wnętrzem. Dokładna data wybudowania świątyni w Babicach nie jest znana. Pierwsza wzmianka o kościele w Babicach pochodzi z lat 1337 - 1358. 

Kościół parafialny w Babicach. Fot. S. Urbaniak

Kościół parafialny w Babicach. Fot. S. Urbaniak

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY W MĘTKOWIE

Drugim ciekawym obiektem sakralnym na terenie gminy Babice jest modrzewiowy kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Mętkowie z XVII w. z którym związana jest postać Karola Wojtyły. Do Mętkowa został przeniesiony z Niegowici w latach 1972 - 1974, a poświęcenia w dniu 1 maja 1974 r. dokonał ówczesny metropolita krakowski kardynał Karol Wojtyła, który w latach 1948 - 1949 pełnił w nim rolę wikariusza. Kościół Parafialny Matki Boskiej Częstochowskiej w Mętkowie stanowi element Szlaku Architektury Drewnianej, prezentującego różnorodność architektoniczną budowli drewnianych w województwie małopolskim, tym samym jest jednym z najcenniejszych obiektów sakralnych w powiecie chrzanowskim. W miejscu tym corocznie organizowane są koncerty papieskie z udziałem takich sław, jak: Alicja Majewska, Małgorzata Walewska, zespół ZAKOPOWER i innych znamienitych wykonawców muzyki rozrywkowej i operowej. W Mętkowie przy kościele ma również początek Szlak Miejsc Papieskich na Ziemi Chrzanowskiej.

Kościół parafialny w Mętkowie. Fot. R. Niebieszczański

Kościół parafialny w Mętkowie. Fot. R. Niebieszczański